Là thành viên Ban QLDA “Cải thiện Vệ sinh và Nước sạch dựa trên kết quả do phụ nữ làm chủ – gọi tắt WOBA” –Hợp phần nước sạch, Dự án được Tổ chức East Meets West Foundation tài trợ, trong công việc tôi thường đi thực tế trên địa bàn 03 huyện Dự án Ba Tri, Giồng Trôm, Thạnh Phú, mỗi chuyến đi đều ghi dấu ấn trong tôi. Nay xin kể lại chuyến đi viếng hộ tại 02 xã Bảo Thuận, Bảo Thạnh huyện Ba Tri vào tháng 8 năm 2022 nhằm tìm hiểu những tác động của Dự án đến hộ hưởng lợi.
8h sáng xuất phát, tầng lớp dãy nhà phố lùi xa dần, trời đổ nắng lên mặt đường loáng nước, 9h15 tôi dừng chân tại trụ sở Ủy ban xã Bảo Thuận nơi có anh Đào Thanh Tuấn-nhân viên NMN Tân Mỹ đợi đưa tôi đi.
Xã biển Bảo Thuận không như trước, làn gió mới đến đã thổi đi chiếc áo cũ, thay vào đó tấm áo mới phẳng phiu, tinh tươm hơn. Đường thảm nhựa phẳng lì, êm ru; nhiều nhà mới chưng đủ sắc màu đua nhau mọc lên trông bắt mắt. Vui! Mấy em nhỏ tung tăng trên đường, các cô dì đến chợ sáng cũng diện lụa là, tây jean không khác gì mấy chị trên phố. Mừng! Cuộc sống khởi sắc, đủ đầy, ấm no hơn, khác trước nhiều.
Cùng anh Tuấn, đi quanh co đôi con hẻm đưa chúng tôi đến nhà chị Nguyễn Thị Phong, diện hộ nghèo ngụ ấp Thạnh Khương. Chợt nhìn, tôi hơi hụt hẫng, dẫu biết rằng đi thăm hộ nghèo song sao mà não lòng. Tôi định thần xíu chị chủ nhà trông đứng tuổi, dáng rụt rè khom bước ra. Dường như cái khổ đeo nặng vào người sao ấy, tôi cảm được sức nặng của cái nghèo, nỗi lo mưu sinh qua tháng ngày đã ghì Chị xuống. Chào hỏi xã giao đôi câu, tôi xin được tham quan đường nước.
Bước vào, tôi phải căng mắt chút cho quen với ánh sáng lờ mờ trong nhà, có điện nhưng Chị không bật đèn để tiết kiệm, đường ra nhà sau qua mái bếp thấp tè đến 02 lu nước nhỏ với vòi nước kề bên. Tiếp bước trên những viên gạch nhỏ chừng đôi mét tôi thấy cái chuồng bò, 3 chú bò nhởn nhơ gặm cỏ, chợt trợn mắt khi thấy người lạ. Tôi nghĩ đây có lẽ là tài sản đáng giá nhất của nhà Chị.
Vừa quan sát tôi vừa làm vài câu phỏng vấn gọn bỏ túi, được biết có nước sạch về Chị nuôi bò thấy yên tâm hơn, không lo “mấy chú” mắc bệnh, đỡ phải xách nước, vặn một cái nước chảy re re. Chị cho biết thêm, có nước sạch tắm rửa không bị ngứa như trước phải xài nước kênh, tôi nhìn theo tay Chị hướng ra trước nhà, dòng kênh nhỏ nước màu đen đục, lục bình, bèo, cỏ dập dềnh, không thể nghĩ nước dưới kênh kia Chị dùng để tắm rửa giặt giũ sinh hoạt hàng ngày. Còn nước ăn uống phải kêu xe máy cày chở đến, gặp phải năm hạn mặn dữ dội như 2015, 2019, phải dài ngày chờ xe nước mới đến nhà, Chị cho biết phải tốn bình quân tầm 200.000 đồng/ tháng – đó là xài cực chắt chiu. May mắn, Dự án đến truyền thông vận động kịp lúc, Chị đồng thuận vô nước. Nhìn nét mặt Chị tươi hớn hở, tôi thấy thật vui vì góp sức giảm gánh nặng lo toan hàng chục năm qua của Chị.
Chia tay, tôi không quên cầu chúc Chị mạnh khỏe, khấm khá, gặt được quả ngọt từ “mấy chú” qua nguồn nước ngọt mà Dự án đưa đến. Tôi tin không lâu nữa, Chị sẽ vượt qua khó khăn, vươn lên thoát nghèo.
Đồng hồ chỉ 9h50, hưng phấn trở lại, tôi tiếp tục tay ga đến xã Bảo Thạnh, cũng là xã biển, lần này anh Trần Quang Dũng cũng là nhân viên nhà máy nước Tân Mỹ hướng dẫn. 15 phút sau, qua 02 cái rẽ, tôi đến hộ thứ 2, hộ khuyết tật, Chị Bùi Thị Thu, ấp Thạnh Quý, nhà nằm thụt trong vườn qua con đường đất.
Đây là lần thứ 2 tôi đến thăm Chị, lần trước để xem Chị kéo nước về nhà xài hay chưa. Gặp Chị lần đầu để lại trong tôi ấn tượng mạnh đến nỗi thôi thúc tôi đến thăm Chị lần hai. Nhà Chị kề nhà em gái ruột Bùi Thị Đông. Nhà Chị thật gọn gàng, mọi thứ đều xếp đặt như thể nơi chúng được sinh ra, không cần nhìn, chỉ đưa tay là với được thứ mình cần. Chị mắc bệnh về mắt từ nhỏ, Chị kể, mắt cứ mờ dần độ đôi năm thì không còn nhìn thấy hẳn, lúc đó Chị độ 16 tuổi. Buồn, Chị ở vậy một mình đơn thân đến nay 63 tuổi. Tôi ấn tượng ở Chị tuy khó khăn, khiếm thị nhưng luôn quan tâm mọi người xung quanh. Thứ nữa là Chị muốn tự chủ, không có ý trông chờ, ỷ lại.
Nghe qua giọng nói biết người quen, đang ngồi Chị vội đứng lên, chậm bước ra cửa nhìn quanh rồi mời mọi người vào nhà, Chị rất cởi mở cùng tôi trao đổi câu chuyện về nước Dự án. Chị luôn miệng cám ơn mấy em, mấy cháu làm tôi ngại đến ngẩn tò te. Nghĩ, là trách nhiệm, là bổn phận, đã yêu nghề phải dấn thân, ngẫm thấy tự hào. Chị đã làm tim tôi rung động bởi chất mộc mạc, quá đỗi dung dị.
Tôi xin được ra sau xem công trình nước, vòi nước được lắp vào đúng cái lu nước nhỏ trước kia nơi Chị từng vào ra lấy nước xài mỗi ngày, chiều cao của vòi nước vừa vặn tầm với tay Chị, đường ống nước được cột neo vào cây cọc gỗ cắm dưới đất. Chị cho biết từ khi có cây nước, Chị vô cùng phấn khởi; cái cảnh lò dò chống gậy ra giếng xách từng thùng nước nay không còn nữa. Trước nhà có khoảng sân nhỏ, sát góc sân bên trái có cái giếng nước. Lúc chưa kéo nước về, hàng ngày phải Chị xách nước từ giếng chứa vào cái lu phía sau nhà bếp ước đường đi tầm 25 mét, tôi tự nhủ với người sáng mắt đã mệt huống hồ người khiếm thị, với Chị luôn là thách thức mỗi khi xách nước. Dẫu biết nước giếng bị vàng phèn, thường bị ngứa khi dùng nhưng Chị vẫn phải xài vì không còn lựa chọn nào khác.
Chị còn mắc bệnh huyết áp, hễ lò dò chống gậy xách nước là lo huyết áp lên do nơm nớp nỗi sợ trượt chân té ngã. Được truyền thông vô nước, Chị gật đầu ngay. Nay có cây nước, Chị đã nói lời chia tay với cây gậy, giờ chỉ cần đụng tay vào cái vòi là có nước sạch chảy vào lu, không sợ trượt ngã, lại hết ngứa. Nghe Chị bộc bạch những tiện ích khi nước sạch về, tôi thật vui. 10h40, xin chia tay, tôi cầu chúc Chị bình an, ra tới cổng Chị còn nói với theo khi nào ghi đồng hồ nước nhớ cho Chị biết bao nhiêu mét nước để dành tiền đóng. Thấy không! Chị rất trách nhiệm với nghĩa vụ của mình khi xài nước.
Trên đường về lại Thành phố Bến Tre ngẫm nghĩ, nhiều năm dấn thân vào nghiệp nước, với nhiều dự án thì đây là Dự án tuy vất vả, nhiều thách thức nhưng thật sự có ý nghĩa với tôi, đậm tình người. Tôi thật hạnh phúc vì đã đồng hành cùng họ trên con đường vượt khó, tôi tin rằng không lâu sau họ sẽ vươn lên thoát nghèo.
Xin chân thành cảm ơn tất cả những ai đã cùng tôi sánh bước trong suốt chặng đường vừa qua!
Dự án WOBA được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2870/QĐ-UBND ngày 28/12/2018, Hội LHPN tỉnh làm Chủ Dự án, trực tiếp thực hiện Hợp phần vệ sinh, Hợp phần Nước sạch giao Trung tâm Nước sạch và VSMT nông thôn triển khai tại 38 xã thuộc 3 huyện Ba Tri, Giồng Trôm và Thạnh Phú. Dự án được khởi động đầu năm 2019 đến tháng 6/2022, Trung tâm đã hoàn thành đạt chỉ tiêu 2.300 hộ được tiếp cận nước sạch, trong đó có 1.005 hộ nghèo, 574 hộ cận nghèo, 721 hộ yếu thế.
Dự án đã có tác động tích cực tới nhóm yếu thế trong cộng đồng, nước sạch về tạo thuận lợi cho họ cải thiện điều kiện sinh hoạt, sức khỏe; tăng gia sản xuất, chăn nuôi,..giúp phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo; hơn nữa, nước sạch đến nhà cũng góp phần lớn giải phóng sức lao động chị em phụ nữ, họ có nhiều thời gian hơn để vui chơi giải trí, chăm sóc gia đình, nuôi dạy con cái, tham gia các hoạt động cộng đồng, tự tin hòa nhập xã hội.
Bến Tre, ngày 02 tháng 10 năm 2022
Vũ Đình Trác